Zemljina atmosfera je sloj gasova koji okružuje planetu Zemlju. U tom sloju najviše ima azota i kiseonika, ali i brojnih drugih gosova kojih ima samo u tragovima. Efekat staklene bašte jeste zagrevanje koje se dešava kada ti gasovi u Zemljinoj atmosferi zadrže toplotu. Oni propuštaju svetlost, ali zadržavaju toplotu poput staklenih zidova staklene bašte, po čemu je i nastao naziv. On održava planetu dovoljno zagrejanom, sa prosečnom temperaturom od 15ᵒ C, što je veoma važno za normalno funkcionisanje svih živih bića. Bez efekta staklene bašte, prosečna temperatura na Zemlji bila bi -18ᵒ C, i život se ne bi mogao održavati.
Sunčevi zraci u toku dana prolaze kroz staklo staklenika, zagrevajući ga tako da toplota zahvaljujući staklu ne može da napusti staklenik. Temperatura je iz tog razloga konstantna i za nekoliko stepeni viša od spoljašnje. Sunčevi zraci neprekidno prodiru kroz atmosferu, zagrevajući Zemljinu površinu. Jedan deo ovih zraka upijaju atmosfera, more i okeani, kopno i živi organizmi. Drugi deo se odbija od površinu, odakle toplota stalno zrači prema atmosferi, težeći da je napusti. Međutim, određeni gasovi, kao što su ugljen dioksid, metan i drugi, kao i vodena para zaustavljaju toplotu i sprečavaju njeno vraćanje u svemir. Zahvaljujući ovim gasovima odbijeno zračenje ponovo se usmerava ka svim površinama na Zemlji. Što je više molekula ugljen dioksida, metana i vodene pare prisutno u atmosferi, time je i viša temperatura na Zemlji.
Gasovi kao što su azot i kiseonik nemaju bitnu ulogu u efektu staklene bašte, njega prouzrokuju vodena para, ugljen dioksid, metan, azot suboksid i drugi.
Ugljen dioksid CO2 nastaje sagorevanjem fosilnih goriva u domaćinstvima, saobraćaju i industriji a najviše u elektranama. Količina ugljen dioksida se svake godine poveća za 0,3%.Krčenje šuma značajno doprinosi povećanju CO2 u vazduhu jer je drveće najvažnije u procesu prečišćavanja vazduha.
Metan CH4 nastaje razgradnjom organskog đubriva . Njega razlažu bakterije koje se zbog njihove uloge nazivaju metanske bakterije. Ove bakterije takođe postoje i u crevnom sistemu domaćih životinja a naročito krava. Metan stvaraju i termiti koji se hrane mrtvim biljnim ostacima. Eksploatacija nafte i gasa, eksploatacija uglja i deponije otpada čine 55% emisija metana izazvanih ljudima. Otprilike 32% emisija metana izazvanih ljudima pripisuje se kravama, ovcama i drugim preživarama koji fermentiraju hranu u stomaku. Razgradnja stajnjaka je još jedan poljoprivredni izvor gasa, kao i uzgoj pirinča.
Oksidi azota NOx najčešće nastaju sagorevanjem goriva u motornim vozilima i od azotnih đubriva koja se koriste u poljoprivredi.
Fluorisani gasovi – kao što su fluorougljenici, perfluorougljenici i sumpor heksafluorid – su gasovi staklene bašte koji se ne javljaju u prirodi. Ugljovodonici su rashladna sredstva koja se koriste kao alternativa hlorofluorougljenicima (CFC), koji su, nakon što su oštetili ozonski omotač, uklonjeni zahvaljujući Montrealskom protokolu. Ostali imaju industrijsku i komercijalnu upotrebu.
Ukoliko, kao posledica povećane količine gasova efekta staklene bašte, temperatura na Zemlji nastavi da raste, doći će do podizanja nivoa mora i do opštih meteoroloških promena. Kako bi se to sprečilo, mnoge države danas smanjuju količinu opasnih gasova koje ispuštaju u atmosferu. Međutim, niko ne zna da li će ova akcija biti dovoljna da zaustavi globalno zagrevanje. Danas smo dostigli istorijski maksimum prisustva ugljen-dioksida u atmosferi u poslednjih 3 miliona godina sa vrednošću od 400 mikrograma, i koncentracija ugljen-dioksida nastavlja da raste.
Biljke mogu pomoći da se uravnoteži efekat staklene bašte na Zemlji. Sve biljke – od džinovskih stabala do sićušnog fitoplanktona u okeanu – uzimaju ugljen dioksid i oslobađaju kiseonik.Okean takođe apsorbuje mnogo viška ugljen dioksida iz vazduha. Nažalost, povećani ugljen dioksid u okeanu menja vodu, čineći je kiselijom. To se naziva kiselost okeana.Voda koja je kisela može biti štetna za mnoga okeanska stvorenja, kao što su određene školjke i korali. Zagrevanje okeana takođe može biti štetno za ove organizme. Toplije vode glavni su uzrok izbjeljivanja korala. Važni elementi u smanjenju emisija stakleničkih gasovasu prelazak na obnovljivu energiju, stavljanje cene na ugljenik i postepeno ukidanje uglja.
Recent Comments